Dieetvoeding

honden encyclopedie > Dieetvoeding

door Toshi

Dieetvoeding

DIEETVOEDING VOOR HOND EN KAT

Inleiding
Er zijn tegenwoordig enorm veel dieetvoeders op de markt voor onze huisdieren. Het assortiment is zeer breed: voor zeer veel verschillende indicaties bestaan diëten en dan zijn er vaak ook nog verschillende smaken en merken te verkrijgen van één dieet. Om het nog ingewikkelder te maken worden er ook nog allerlei 'fancy'' namen bedacht voor de verschillende diëten. Reden genoeg om het spoor volledig bijster te raken. Welk dieet is nu voor welke indicatie en wat mogen we nu eigenlijk verwachten van al deze dieetvoeders? Een overzicht met kritische kanttekeningen van de meest gebruikte dieetvoeders voor huisdieren.

Nierdieet
Namen voor nierdiëten bevatten vaak de termen `renal' of `uremie'. Het nierdieet is bedoeld voor honden of katten met chronisch nierfalen (zie: nierfalen en uremie). Belangrijkste specifieke eigenschappen van een nierdieet zijn een verlaagd eiwitgehalte, eiwit met een hoge biologische waarde en een verlaagd fosforgehalte. Het nierdieet is bedoeld om de gevolgen van nierfalen (stapeling van ureum in het bloed, verschuivingen in de elektrolyten balans in het bloed) te beperken. Het geven van een nierdieet geneest het nierprobleem van uw huisdier dus niet, het zorgt er wel voor dat uw huisdier zich beter voelt en dat het leven van de nierpatiënt verlengd wordt. Als u een nierdieet geeft aan uw huisdier, dan moet u zich eigenlijk vrij streng aan het nierdieet houden en er dus niet van alles bijgeven. Het probleem is echter dat een hond of kat met nierfalen een slechte eetlust heeft. Het is dus maar afwachten of uw hond of kat het voorgeschreven nierdieet wel wil eten. Soms helpt het om de brokken van het nierdieet te mengen met het natvoer van het nierdieet, of bouillon van kippenvlees of vis. Het bijvoeren van koolhydraten (zoals rijst, macaroni, brood) is niet schadelijk voor nierpatiënten, rood vlees wel. Gevogelte en vis en melkproducten mogen in zeer geringe hoeveelheden worden bijgevoerd om de eetlust te stimuleren.

Blaasgruisdieet
Er komen verschillende soorten blaasgruis voor, maar het meest voorkomend bij hond en kat is struviet (ook wel magnesium-ammonium-fosfaat genoemd). `Het' blaasgruisdieet is dan ook meestal een anti-struvietdieet. De naam `struviet' zit vaak ook verwerkt in de naam van het voer, maar ook een term als `urinary' kan een aanduiding voor een blaaasgruidieet zijn. Het struvietdieet is bedoeld om blaasgruis (struviet) op te lossen en te voorkomen dat zich blaasstenen gaan vormen door samenklontering van gruis en ontstekingsmateriaal. Eigenschappen van een anti-struvietdieet zijn een verzurend effect op de urine, een verlaagd gehalte aan magnesium en een licht verhoogd natriumgehalte. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat de urine voldoende verdund is en dat de zuurtegraad van de urine zodanig verandert dat het neerslaan van sruvietkristallen wordt voorkomen. Het is gebleken dat de opname van voldoende vocht en het regelmatig legen van de blaas (denk aan de kat die de urine ophoudt omdat de kattenbak vies is of omdat hij/zij het liever buiten doet maar daar de gelegenheid niet voor heeft en denk aan de hond die niet op tijd wordt uitgelaten!) minstens zo belangrijk is als het voeren van dit dieet! Het dieet werkt alleen als het ook strikt wordt gevolgd. Dus geen tussendoortjes die niet voldoen aan de eisen van het blaasgruisdieet en niet snoepen uit de bak van huisgenoten of buurkatten! Overigens schijnt het verorberen van een verse muis voor een kat met een blaasgruisdieet niet zo'n probleem te zijn. Gek genoeg voldoen muizen namelijk erg goed aan de eisen van het blaasgruisdieet; hoewel gek…………. Zoals gezegd zijn er nog andere vormen van blaasgruis. Zo wordt er bijvoorbeeld ook vaak calciumoxalaat en calciumfosfaat gevonden en in mindere mate cystine en uraat. Een groot nadeel van het struvietdieet is, dan het de omstandigheden voor het neerslaan van calciumoxalaat in de urine juist bevordert. Bij sommige dieren zal er dus een verschuiving van de problemen ontstaan. Er bestaat ook een dieet om het neerslaan van calciumoxalaat te voorkomen. Ter preventie van cystine- en uraatstenen kan beter een nierdieet worden gegeven. Maar nogmaals: voldoende wateropname en het op tijd legen van de blaas is minstens zo belangrijk! De urineverzurende eigenschappen van het struvietdieet kunnen gebruikt worden bij de behandeling van (hardnekkige) bacteriële blaasontstekingen. De meeste bacteriën houden niet van een zure omgeving. Het tijdelijk inzetten van een urineverzurend dieet kan dus helpen bij de behandeling van blaasontstekingen.

Hypoallergeen dieet
Dit dieet is bedoeld voor huisdieren met een voedingsallergie of voedingsintolerantie. In de naamgeving vinden we de termen `hypoallergeen', `dermatose' of `sensitivity' terug. Het wordt meestal voorgeschreven voor dieren met huidklachten. De tweede indicatie is een voeding gerelateerde diarree. Er zijn in principe twee soorten hypoallergene diëten verkrijgbaar. De ene soort is gebaseerd op de verwerking van 1 eiwitbron en 1 koolhydraatbron. Er wordt een eiwitbron en koolhydraatbron gekozen die zelden of niet in commerciële diervoeding wordt gebruikt, waardoor de kans op allergische reacties wordt gereduceerd. Helaas zien we vaak dat ook voor deze grondstoffen op den duur een allergie opgebouwd wordt. Daarom is er een tweede soort hypoallergeen dieet op de markt gekomen. Dit dieet bevat zogenaamde gehydrolyseerde eiwitten. De eiwitten zijn als het ware in kleinere stukjes geknipt zodat ze niet herkend worden als stoffen die het immuunsysteem prikkelen tot afweerreacties (=allergenen). Bij veel huidklachten zien we slechts een gedeeltelijke verbetering op het geven van een hypoallergeen dieet. Dit is te verklaren uit het feit dat veel huidklachten niet gebaseerd zijn op een echte voedingsallergie. De verbetering die we zien komt voort uit het ontstekingremmende effect van bepaalde aan de voeding toegevoegde vetzuren en huid- en vachtconditie bevorderende vitamines. Verder moeten we ons realiseren dat veel zogenaamde voeding gerelateerde huidproblemen mogelijk een gevolg zijn van verkeerde reacties op geur-, kleur- en smaakstoffen in commerciële voedingen voor huisdieren, om nog maar te zwijgen van de gebruikte conserveringsmiddelen! Veel chronische diarree patiënten blijken ook niet een echte voedingsallergie te hebben, zodat het effect van een hypoallergeen dieet bij deze dieren ook niet altijd succesvol is. Een echt eliminatiedieet (zoals in feite gebruikt dient te worden om de diagnose voedingsallergie te stellen) zal dus moeten bestaan uit een zelfbereide voeding. Dit is echter zeer bewerkelijk en het voeren van de juiste hoeveelheden en verhoudingen aan essentiële aminozuren, vetzuren, vitamines en mineralen is niet eenvoudig, zoniet onmogelijk voor de meeste huisdiereigenaren.

Spijsverteringsdieet
Dit dieet is bedoeld voor de hond of kat met maag- en/of darmklachten. Het kan ingezet worden bij acute of chronische problemen op dit vlak. In de naamgeving vinden we meestal de term `intestinal' terug. De specifieke eigenschappen van dit dieet zijn een hoge mate van verteerbaarheid, een hoge energiedichtheid en een speciale samenstelling van de koolhydraten die bijdragen aan het normale evenwicht van de darmflora en een normale motiliteit van de darmen. Het dieet is geschikt als ondersteuning bij de behandeling van verteringsproblemen, (chronische) ontstekingen van de darmen of een verstoorde darmflora. Meestal zijn er voor genoemde problemen echter meer maatregelen noodzakelijk, zoals het geven van spijsverteringsenzymen, specifieke homeopathische of reguliere geneesmiddelen en het verstrekken van pro-biotica (zie: pro-biotica) en/of vezelpreparaten. Uit ervaring weten we dat het voeren van bijvoorbeeld rijst met gekookte kip of magere vis in kleine hoeveelheden tegelijk bij acute diarree ook een prima maatregel is. Bovendien vinden onze huisdieren deze zelfbereide voeding vaak erg lekker, hetgeen niet onbelangrijk is bij een ziek dier dat meestal niet zo'n goede eetlust heeft.

Vermageringsdieet
Zoals de naam al zegt wordt dit dieet gebruikt voor honden en katten met overgewicht. In de naamgeving komen we diverse termen tegen: `low calorie', `restricted calorie', `obesity', etc. Het dieet bevat in verhouding tot een `normale' commerciële voeding meer eiwit en minder koolhydraten waardoor het energierendement lager is en er zijn meer voedingsvezels aan toegevoegd om het hongergevoel voor het dier te beperken. Het grote voordeel ten opzichte van het voeren van bijvoorbeeld een sperziebonen dieet of een drastische vermindering van de hoeveelheid `normaal' voer is het feit dat met het voeren van een uitgekiend vermageringsdieet de juiste hoeveelheid en verhouding aan essentiële voedingsstoffen (aminozuren, vetzuren, vitamines en mineralen) gewaarborgd blijft. Natuurlijk is het voor een succesvolle behandeling van belang dat het geven van tussendoortjes tot het absolute minimum wordt beperkt en dat de hond of kat voldoende lichaamsbeweging krijgt! Extra indicaties voor het geven van een vermageringsdieet zijn de chronische dikke darmontsteking bij hond of kat of obstipatie problemen ten gevolge van een luie dikke darm. Deze aandoeningen reageren namelijk positief op het verhoogde gehalte aan ruwvezels van deze voeding. Maar een probleem hierbij is natuurlijk wel dat niet iedere patiënt met een chronische dikke darmontsteking of obstipatie problemen overgewicht heeft. Vandaar dat we bij deze patiënten vaak toch kiezen voor het verstrekken van extra vezels in de vorm van een voedingssupplement (pro-fibre, isogel).

Algemene kanttekeningen
Het is goed om op kritische wijze met dieetvoeding om te gaan. Als dierenarts moeten we wat dat betreft onze verantwoording zeer serieus nemen. Het nierdieet, blaasgruisdiëten en het vermageringsdieet mogen niet gegeven worden aan honden of katten die drachtig of lacterend zijn of nog groeien. Een nierpatiënt mag absoluut geen blaasgruisdieet hebben. De indicatie voor het geven van welk dieet dan ook, dient scherp gesteld te worden. Om enkele voorbeelden te geven: het is volstrekt belachelijk om een hond met verschijnselen van een blaasontsteking, waarbij in de urine éénmalig struviet kristallen worden aangetoond levenslang te veroordelen tot een struvietdieet! Of wat dacht u van het geven van een hypoallergeen dieet aan elke hond of kat met huidklachten? Bovendien moeten we ons als dierenarts realiseren dat sommige situaties zich stomweg niet lenen voor het volgen van een strikt dieet (bijvoorbeeld een gezin met kleine kinderen die wel eens wat eetbaars laten vallen, een huishouden met meerdere katten, etc.) En al is de indicatie duidelijk en zijn de omstandigheden zodanig dat het dieet strikt gevolgd kan worden, dan is het nog maar af te wachten of de hond of kat in kwestie het voorgeschreven voer wel wil eten. Uit ervaring weten we dat niet iedere hond of kat `het even goed doet' op een bepaald merk commerciële voeding, de reactie is duidelijk individueel bepaald! Dat geldt natuurlijk niet alleen voor de `gewone' voeders, maar ook voor de zogenaamde dieetvoeders.

Slotopmerking
De laatste jaren worden we steeds kritischer op onze voeding, we komen ook steeds meer te weten over de invloed die bepaalde voedingsmiddelen blijken te hebben op onze gezondheid. We weten nog lang niet alles, maar versheid en kwaliteit van voeding is enorm belangrijk en chemische toevoegingen als kleur-, geur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen kunnen zeer veel negatieve effecten hebben op de gezondheid. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor mensen, maar net zo goed voor onze huisdieren!