Voor wie het intresseert: Kalmerende Signalen, de taal van honden.

Heb in het verleden veel gelezen hierover o.a. van Jan Fenell en ook toegepast. Heb dit boek van Turid nu ook besteld ben heel benieuwd. Wat je hier schrijft komt me allemaal bekend voor de 'hondetaal'. Is zeer interessant en heel leuk om je hond te kunnen lezen in bepaalde situaties.
Laatst liep er een angstig hond te blaffen naar mijn hond en durfde niet langs ons te lopen, hij blafte en stond stil "bevriezen". Wij liepen verder en toen we hem naderden ging Borka hem negeren dus snuffelen en een boogje lopen, ik draaide mijn rug naar de hond. Vervolgens hield hij op met blaffen even later konden wij onze weg vervolgen.
Het baasje vertelde dat haar hond een paar keer gegrepen was door andere honden dus was hij nu angstig geworden. Ik denk eerder dat het baasje bang is geworden waardoor haar hond nu zo reageert. Tenmiste zo kwam het op mij over, dat gevoel had ik.

Hehe, ik merkte 3 dagen terug op dat Dobby als we bij het einde van de laan komen, ineens ging likken aan zijn bek. Spanning: gaan we naar het park, of gaan we niet.

Die gek loopt zich werkelijk overal over op te winden. *zucht*

Hope and Dreams,

Je kunt zien vanuit jouw reactie dat jij geen kaas hebt gegeten van kalmerende signalen. Ik ga straks zeker weer lezingen geven en bij deze ben je van harte uitgenodigd. Jij zit ook in Friesland en dan kun je meer horen dan wat er nu hier geschreven wordt.

Door ze te herkennen en kan je er op reageren. Dat kan met de signalen terug te doen maar dat kan voor een eigenaar erg helpen dat je iets moet doen. Wanneer moet je ingrijpen? Hoe moet de eigenaar ingrijpen? Meer ruimte geven?

En daarom zal ik als ik bij een huisbezoek bij een angstige hond aan de telefoon al melden dat ze de hond ergens anders moet gaan neerzetten. Of dat de hond en eigenaar hier bij mij op de praktijk meeneemt maar dat ik afstand hou. Dat zeg ik er altijd bij, eerst de theorie en dan pas praktijk. Ook daar duidelijk tegen over je klant zijn. Ik wil ook graag door met mijn leven en als mijn klant daar niet naar wil luisteren dan is het jammer voor de klant maar dan geen visite of priveles.

Ik denk dat jij dit eerst ook bespreekt met je klant, jij wilt ook blijven leven dus zorg je eerst voor jezelf of niet?

Ik "gebruik" zelf ook weinig signalen. Bv. net wat Dobry zegt, hoofd afwenden en lichaam afwenden wel, zitten of staan ook en soms gapen maar dit werkt ook niet altijd. En zie je mij al lopen snuffelen? Of een pootje optrekken? Nee hoor. Het gaat om de betekenis achter de signalen en wanneer moet je wat doen.

Door deze methode kun je signalen weer terug krijgen en kun je leren hoe een hond zichzelf weer kan kalmeren.

Het is jammer dat men conclusie's trekt zonder het hele verhaal te kennen. Ik heb ook veel met andere methode's gewerkt maar vind dit een hele fijne rustige methode. En ook nog erg respectvol tegen het dier want daar ontbreekt het in vele methode's aan.

Groetjes van Esther

Moet zeggen dat ik het voor een groot deel wel eens ben met hope and dreams....

lijkt het wel op of er telkens een trend of dergelijke hier word bepaald. Voorheen werd telkens alles gegooid op een GT zonder ook maar verdere vragen te stellen en nu word er veel gegooid naar signale zonder ook maar verder te kijken.. En dan word er gereageerd met dat er meer is dan kalmerende signalen. Maar nergens heb ik ook maar terug gelezen hoe de overige lichaams houding van de hond is.

Mensen gaan nu vollop aan de slag om de signalen te leren zonder dat men wellicht ook maar kaas gegeten heeft. (niet betrekking op iedereen natuurlijk).

Maar er word gezegt dat iedereen maar altijd een GT in moet schakelen en niet zelf moet gaan zitten rommelen. Maar waar denk je dat je mee bezig bent als je gaat rommelen in de communicatie tussen jou en je hond?

Liz ik snap niet helemaal wat je bedoeld, wat is er mis met naar je hond te kijken, wat hij doet, hoe zijn lichaamstaal is..het lijkt me geen trend maar een ontwikkeling in de kennis de we over honden hebben?
Ik zie hier ook geen risico's bij zoals bij sommige andere methodes.

Hier nog een stukje over de resultaten van een wetenschappelijk onderzoek in Engeland.

Science Daily (25 mei 2009): Nieuw onderzoek laat zien hoe het gedrag van honden al generaties lang verkeerd geïnterpreteerd wordt. Het blijkt zelfs dat het toepassen van onjuiste ideeën over het gedrag en de training van honden eerder ongewenst gedrag oplevert dan het bestrijdt. In het onderzoek wordt sterk getwijfeld aan dominantie-gerelateerde interpretaties van gedrags- en trainingsmethoden waarvan veel hondentrainers uitgaan.

In tegenstelling tot de algemeen verbreide opvatting proberen honden die agressief gedrag vertonen NIET hun roedel (honden of mensen) te domineren. Dit is vastgesteld in een onderzoek van wetenschappers verbonden aan het departement voor Dierengeneeskunde van de Universiteit van Bristol en gepubliceerd in the Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research1.

Gedurende zes maanden hebben de onderzoekers honden geobserveerd die vrij met elkaar konden optrekken in een Dogs Trust herplaatsingscentrum. Ook hebben zij de onderzoeksgegevens over wilde honden opnieuw geanalyseerd, voordat ze tot de conclusie kwamen dat honden vooral door ervaring leren hoe ze met elkaar moeten omgaan en NIET door de wens om ‘dominant’ te zijn.

Het onderzoek laat zien dat honden er niet op uit zijn hun plaats in de hiërarchie van het roedel vast te houden, zoals veel hondentrainers beweren.

De wetenschappers stellen dat trainingen die gericht zijn op ‘dominantie-vermindering’ weinig nut hebben. Sterker nog: de resultaten van dit type trainingen variëren van waardeloos tot in wezen gevaarlijke behandelingen die het gedrag alleen maar zullen verergeren.

Opdrachten aan eigenaren zoals het eten vlakbij hun hond of als eerste door een deur gaan, beïnvloeden het algemene beeld van de hond over de relatie met zijn baas niet. Het zal ze hooguit leren wat ze kunnen verwachten in dit soort situaties. Maar wat erger is: technieken zoals de hond tegen de vloer drukken, zijn kop beetpakken of hard op toeters blazen zullen de hond angstig maken, in veel gevallen ook voor hun eigenaren en kunnen leiden tot escalatie van agressie. Maar met of zonder straf: trainingsmethodes die uitgaan van de dominantie-theorie zijn psychisch zeer belastend.

Dr. Rachel Casey, professor Huisdierengedrag en Welzijn, aan de universiteit van Bristol, stelt:

“De algemene opvatting dat elke hond gedreven wordt door een of andere aangeboren wens om mensen en andere honden te controleren en domineren, is ronduit belachelijk. Deze aanname onderschat op grove wijze de complexe communicatie- en leermogelijkheden van honden. Bovendien leidt dit tot het gebruik van gehoorzaamheidsmethodes die welzijn beloven, maar in feite probleemgedrag veroorzaken.

In haar kliniek ziet dr. Casey heel vaak honden die geleerd hebben agressie te tonen om de verwachte straf te ontlopen. Hondeneigenaren zijn vaak ontdaan wanneer uitgelegd wordt dat de hond juist doodsbang voor hén is en agressie toont vanwege de aanpak waarvoor zíj hebben gekozen. Deze aanpak wordt ook nog steeds geadviseerd door gedragstherapeuten en hondentrainers die de zogenaamde dominantie-methode aanhangen.

In Dogs Trust, de grootste hondenwelzijnsorganisatie in Groot-Brittannië, wordt de staf van het herplaatsingscentrum voortdurend geconfronteerd met de resultaten van hondentrainingen die vooral gebaseerd zijn op misvattingen over dominantie. Het veterinaire hoofd, Chris Laurence, zegt hierover: “We kunnen meteen zien als een hond bij ons binnenkomt of hij een ‘dominantie-verminderingstraining’ heeft ondergaan. Deze honden kunnen heel angstig zijn en dit kan weer leiden tot agressie naar mensen.
Het is triest dat veel methodes die gebruikt worden om een hond te leren dat zijn eigenaar de leider van het roedel is contraproductief werken. Je zult op deze manier geen hond krijgen die zich beter gedraagt, maar wel een hond die zo bang is dat hij – of zijn natuurlijk gedrag heeft onderdrukt en helemaal niets meer doet – of zo agressief is dat het te gevaarlijk is om bij hem in de buurt te komen.”

1 Dominance in domestic dogs – useful construct or bad habit?
Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, May/June 2009

Er is niks mis mee, maar men heeft het alleen over de kalmerende signalen. Er word verder nergens meer naar gekeken.

Kalmerende signalen kan je pas goed lezen als je ook de overige dingen weet welke er bij komen kijken.

Welk geluid maakt de hond bijv of hoe staat ze staart en hoe staan dan de overige lichaams delen. Er word nu over het algemeen alleen gezegt, ow me hond gaapt dus hij heeft stress... Misschien heeft de hond helemaal geen stress als er even verder gekeken word en word er dus verkeerd mee om gegaan.

als er tevaak verkeerd op gereageerd word snapt de hond er helemaal niks meer van en zal de signalen dus achter wegen gaan laten. Dag communicatie met je hond....

Dus nog even kort gezegt. Kijk niet alleen naar kalmerende signalen kijk ook wat verder. En weet je niet goed hoe of wat de hond nu bedoel is negeren beter als een beetje lopen testen en doen.

Maar vooral dat er gezegt word dat eigenlijk elke honden bezitter dat boekje zou moeten hebben vind ik al helemaal ver gezocht. Dat boekje is algemeen beschreven. Geen hond is hetzelfde, niet qua karakter, lichaamshouding, de achtergrond van de hond. Geen van deze dingen lees ik terug.

Wat jij zegt Liz is ook kijken naar kalmerende signalen. Ook de staart, rug, pootjes horen toch bij een hond?

En als je hond goed observeert dan kun je bv. ook zien dat er tussen hijgen en hijgen verschil zit. Hijgt een hond omdat hij het warm heeft? Of omdat hij dorst heeft? Of omdat hij spanning heeft? En geeft hij dat signaal dus of om te kalmeren of omdat hij stress heeft?

Datzelfde is ook met gapen. Het is dus kijken naar het totale plaatje. En juist niet meteen zeggen. Hond gaapt dus stress. Geeft de hond in kwestie div. signalen snel achter elkaar of juist niet? Ook daar wordt na gekeken.

En vaak wordt er bij andere methode's alleen gekeken naar de grotere signalen en bij kalmerende signalen wordt juist gekeken ook naar de kleinere subtiele signalen. Bv rode ogen zien mensen niet altijd of slaan er geen acht op maar ik wel. Ook als een hond de ogen dicht knijpt etc.etc.etc.

Oke, dan kijk je naar het totale plaatje qua lichaamshouding.

Maar wat als;

2 honden, 1 onderwerpt zich al door op ze rug te gaan liggen de andere nog steeds eroverheen gebogen en niet voor plan de hond weer te laten opstaan.

Nu zouden wij denken, de hond geeft zich toch over? Het is toch klaar? Maarja, hier komen dan ook weer geur signalen bij kijken. Geursignalen zijn meestal voor honden onderling nog belangrijker dan lichaamstaal. wij kunnen deze geuren niet opnemen en zullen dus ook een verkeerd beeld van de situatie vormen.


Wil ik natuurlijk niet dat je gelijk niks meer moet doen omdat we het toch nooit precies na kunnen gaan wat ze nou echt bedoelen maar wel om er rekening mee te houden.

Even ter verduidelijking,

Voor honden zijn geuren ontzettend belangrijk. Zoals wij de wereld voornamelijk waarnemen met onze ogen, leeft de hond in een geurenwereld. Dat betekent niet alleen dat geuren hem diep interesseren, maar ook dat geuren een belangrijke plek innemen in de onderlinge communicatie. Geursignalen maken onmiskenbaar deel uit van de hondentaal.

Urine en ontlasting zijn voor mensen niet meer dan afvalproducten die je zo snel mogelijk wegspoelt of opruimt. Voor de hond bevatten ze echter een schat aan informatie. Sekse, gezondheids- en gemoedstoestand van de ander, wanneer hij of zij er was en waarschijnlijk nog veel meer. Plas en poep zijn voor de hond dan ook belangrijke geursignalen. Iedere hondeneigenaar herkent waarschijnlijk wel de aandacht die honden hebben voor plas- en poep. Niet alleen om aan te snuffelen, maar ook om het zelf op de juiste plaatsen achter te laten. Zeker ongecastreerde reuen zijn meesters is het veelvuldig markeren met urine. Maar ook de ontlasting kan met veel zorg op bijvoorbeeld een graspol of boomstronk worden achtergelaten. Voor honden zijn dit niet te missen geursignalen die informatie geven over hun omgeving. Een beetje zoals wij de krant lezen om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de wereld, ‘leest’ de hond achtergelaten geursignalen om op de hoogte te zijn van wat er speelt in zijn leefomgeving.


Ook bij de ontmoeting en omgang met andere honden spelen geuren een belangrijke rol. Het kennismaken gaat vaak gepaard met aan elkaar ruiken, voornamelijk aan de anus en aan de geslachtsdelen. Rondom en in de anus bevinden zich een drietal klieren die iedere hond een uniek geurbeeld geven, een eigen geuridentiteit als het ware. Maar ook in de lichaamstaal van de honden speelt het afgeven of juist bedekken van geuren een belangrijke rol. Door de staart hoog te houden en te kwispelen, verspreidt de hond nadrukkelijk zijn geur. Zijn aanwezigheid mag geroken worden. Een onzekere of onderdanige hond zal juist met de staart zijn anus, en eventueel de geslachtsdelen bedekken. Qua geur is deze hond veel minder aanwezig. Niet alleen lichaamstaal maar ook geursignalen spelen dus een belangrijke rol.


Honden hechten aan dit geurbeeld soms meer belang dan aan de lichaamstaal. Voor ons is dat soms lastig te interpreteren. Zo kan een hond toch grommend en strak over een andere hond heen blijven staan die uit onderdanigheid op z’n rug is gaan liggen. Waarschijnlijk is er dan geen sprake van echte overgave, en de hond ruikt dat. Pas wanneer er sprake is van echte en volledige overgave vallen geurbeeld en lichaamstaal samen, en laat de dominerende hond de ander gaan. Vaak ziet u ook dan pas bij de onderdanige hond de echte onderdanige rugligging waarbij de staart over de buik geklapt ligt, het hoofd afgewend is, en de hond volledig stil ligt.


Ook in de omgang met de mens hecht te hond aan geuren. Snuffelen aan een geurrijke plaats als ons kruis ter begroeting, geeft een hond allerlei informatie. Voor ons wellicht minder wenselijk, maar voor de hond heel gewoon. Een hond die eigenlijk niet geaaid wil worden, zal gaan schudden. Hiermee schudt hij als het ware de geur van de persoon die hem aaide zich af. Wanneer we in contact geweest zijn met vreemde honden zal uw hond bij thuiskomst u eerst uitgebreid willen besnuffelen.
In huis hebben honden ook een voorkeur voor geurrijke plaatsen als bank en stoelen, en ons bed. Als hij daar niet op mag, kan hij aan onze voeten gaan liggen. Zijn we afwezig dan kan zelfs een paar van onze schoen voldoen om aan zijn geurbehoefte te voldoen.


Bij het uitlaten is het opdoen van allerlei geuren minstens van even groot belang voor het welzijn van uw hond als de lichaamsbeweging. Naast de luchtjes van andere honden zijn er natuurlijk nog veel meer geursporen. Het terrein zelf met alle planten, bomen en struiken, en hun dierlijke bewoners laten allemaal hun geuren na. Zelfs uw voetspoor is voor de hond te ruiken. Speurspelletjes zijn dan ook erg uitdagend voor de hond. Van een spoortje volgen is een hond meestal meer moe dan van een flinke wandeling. Maar ook binnenshuis kunt u allerlei leuke zoek- en sorteerspelletjes doen met geuren. U zult uw hond er een groot plezier mee doen!


Resumerend:
Honden leven in een geurenwereld. Allerlei geuren die wij onaangenaam vinden zoals plas en poep, maar ook andere geuren die wij nauwelijks waarnemen, geven de hond heel veel informatie. Onderling communiceren honden naast lichaamstaal ook met hun geurentaal.
Geurspelletjes als speuren en sorteren zijn dan ook aan te raden voor uw hond, want ze sluiten uitstekend aan bij zijn natuurlijke vermogens.

In jou vb zou ik echt nog gaan kijken naar grommen, ligt de andere hond stil? Zijn ze aan de lijn of los? Alleen bij je thuis of in een park? Want ook dat kan een groepsgevecht worden. Hapt de overstaande hond ja of nee? Piept de onderliggende hond? Hoe lang wil de bovenstaande hond zijn punt maken? Is er een extreem grote verschil van honden? Dus groot t.o.v. klein? Ruik je idd scheetjes? Of laat 1 zijn anaalklieren los? Hoor je ze zuchten? en misschien kijk ik naar nog meer. Maar dit is zo wat ik mij kan voorstellen.

In geval van geur heb ik een leuk vraagje voor je Liz.

Ik heb hier een border met beplanting erin. Vele reuen plassen tegen de betonnen border aan maar 2 plassen het liefste in de border dus zo hoog mogelijk en grommen in de tuin als ze andere reuen ruiken. Deze 2 reuen dulden ook geen andere reuen aan het hek, gaan grommen, staarten rechtover eind, oren oog, spieren stijf. En als ze op de grond moeten plassen, plassen ze niet met de poot omhoog. Beide zijn reuen die niet gecastreerd zijn.

Wat voor diagnose zou jij hierbij geven? Dominant (ik gebruik hiervoor de term zeker) of onderdanig (ik gebruik hier het woord onzeker voor)

Honden leven in een zintuiglijke wereld die bepaald wordt door het gezichtsvermogen, de reukzin en het gehoor

Een van de eerste zinnen van het boekje Kalmerende Signalen.

Ik denk dat iedereen het er wel over eens is dat een hond heel geintresseerd is in geuren, waar hij belangrijke informatie uit oppikt.

Ook de manier van blaffen van honden, en onze mensenstemmen, hoog, laag, enthousiast, sussend, allemaal communicatiemiddelen.

Heeft iemand misschien een tip voor een boek ofzo waar dit allemaal in beschreven staat? Vind het namelijk heel erg interessant maar moeilijk om een pc te lezen..

@ Missy, zie http://www.mediaboek.nl/zoeken?lang=nl&s=turid+rugaas en dan scroll je even naar beneden en daar vind je de nederlandse versie.

Dank je wel, dan kan ik hem gelijk bestellen en op me gemak lezen.

In eerste instantie zou ik zeggen onzeker.

In de situatie bij het hoog plassen vraag ik me af of het enkel verspreiden van de geur is (dus 1 klein plasje en later nog een keer ergens plassen) of dat het een grote plas is.

Ook bij het grommen, wat kan je zien aan de mond van de hond? Kun je de kiezen zien of juist niet?

Dan zeggen we hetzelfde .

De kiezen zijn niet te zien, wel bollen de lippen op.

Dan zou ik het houden op onzeker...

Moet er wel bij zeggen dat ik totaal geen gedragstherapeut of dergelijke ben hoor. Maar kijk wel verder dan me neus lang is.

Fijn dat idd verder kijkt dan je neus lang is. Dat doe ik ook en ik ben ook geen officiële gt maar wel een trainer met veel ervaring met observeren en interpreteren.

Heb ik ook een vraagje aan jou Waar ikzelf het antwoord even niet op weet haha.

Chica; JR kruising 10 jaar. Vorig jaar bij mij gekomen met maagklachten. Hier ondertussen een dieet voor en gaat goed.

word getraind met brokjes. Tijdens het trainen neemt ze het brokje gelijk aan. Na de ochtend en avond wandeling krijgt ze ook een brokje. (middag wandeling hun "avond"eten) Nu draaid ze alleen dr hoofd vaak weg wanneer je dr een brokje aanbied. De lichaamshouding is neutraal met zo nu en dan een korte lage kwispel.

Ik twijfel tussen uitdagend gedrag en stress. Wanneer je de brokjes op de grond legt pakt ze ze uiteindelijk. Vanaf het moment dat ze 1 brokje heeft gepakt kan je de overige ook uit je hand voeren.

Lopen we buiten en krijgt ze een beloning omdat ze iets negeert of goed doet of wat dan ook is er niks aan de hand. binnen belonen niks aan de hand. Brokje zonder reden keert ze dr hoofd.

esther wij zullen volgens jou inderdaad wel weinig kaas gegeten hebben van kalmerende signalen haha als je goed leest staat dit er (maar dat betekend niet dat we altijd terug moeten reageren met kalmerende signalen. als wij bij iemand op huisbezoek gaan met bijv een angstige hond en degene doet de deur open, en de hond geeft op dit moment taloze signalen, dat ik daar ga staan gapen of bek slikken enz.) incl. het voorbeeld. want dit gebeurt er namelijk vaak mensen weten schijnbaar niet hoe ze moeten reageren op kalmerdende signalen en gaan staan gapen, bek slikken enz. dit is totaal niet waar de hond in dit voorbeeld om vraagt....deze hond vraagt dat ik de hond niet wil aankijken (hoofd afwenden) dat mijn toenadering tot de hond verkeert is (ik moet dus mijn weg af buigen, met een boog gaan lopen) enz. snap ie...en dit zijn inderdaad kalmerende signalen maar wat ik wou zeggen is "wanneer en hoe reageer ik goed op de hond" en als de hond kalm en rustig is en hij vertrouwd je dan moet je verder.....en met dat 'verder' bedoel ik de omgang met de hond in het dagelijkse leven.


we zijn ook al bij een lezing van turid geweest... maar we zijn ook wel benieuwd naar jou uitleg bedankt voor de uitnodiging, wanneer is jou lezing?

hoi vraagje

dus als beertje gaat liggen als ze een bekende hond ziet dan bedoeld ze dus om de andere hond te kalmeren?
want ze ligt dan echt plat op de grond .

groetjes esther.

Hoi Esther,

Nee hoeft helemaal niet zo te zijn. Wanneer honden gaan jagen kunnen ze namelijk ook plat op de grond gaan liggen. Je moet ook kijken naar andere symtonen dan alleen het plat op de grond gaan liggen

Ik zou graag meer willen leren over gedrag, zijn er cursussen wat ik kan gaan doen? Zodat ik meer kan snappen waarom mijn hond Irene doet wat ze doet.

Jaa die zijn er wel

weet niet waar je vandaan komt?

de hondentaal is een universele taal die alle honden spreken over de gehele wereld. bij sommige honden is echter de hondentaal uitgedooft omdat er simpelweg verkeert gereageert wordt op de signalen,en dit gebeurt vaak door de eigenaars zelf door ontwetendheid.

Oukje, ik las net dat esther lezingen geeft over kalmerende signalen. turid rugaas komt ook geregeld naar nederland alleen is dat wel vrij prijzig,ook geeft "Natural Dog Life"ook workshops. ook zijn er genoeg boeken te krijgen over signalen esther heeft hier een link opgezet. en je kan je op een simpele manier verdiepen in het ras wat je zelf hebt( ik bedoel waar ze vroeger voor gefokt zijn en zo)

wat liz zegt over het liggen plat op de grond kan inderdaad een oorzaak zijn. honden pikken op afstand al op wat voor energie de andere hond heeft en reageert daar op een bepaalde manier op, je moet dus heel goed kijken naar jou hond en die andere hoe ze op elkaar reageren en dan kan je veel leren. wij zelf gaan vaak naar plaatsen waar veel vreemde honden bijelkaar komen en gaan dan gewoon zitten te kijken wat er allemaal gebeurt...prachtig om te zien, en je leert er veel van.

ohhh ok

ja heb nog een hoop te leren lees ik wel .

sem is een speel maatje van beertje en als ze die ziet gaat ze helemaal plat liggen helemaal gestrekt benen en kop ook.als sem dan haar ziet komt ie naar beer toe lopen pas als hij dicht bij is gaat ze omhoog met een kwispelende staart naar hem toe lekker ruiken en speel beweegingen uitdagende kont omhoog kop en voorpoten naar beneden.maar het is zo een maf gezicht loop je lekker gaat je hond gestrekt op de grond liggen sta je daar met je goede gedrag.

Liz ik woon in Brummen!

Dat boek is echt super gaaf ik heb hem bestelt en daar leer je werkelijk heel veel van ik raad het iedereen aan !